پزشکی خانواده و نظام ارجاع

مدیریت ارایه مراقبتها به بیمار در ایران با اهداف کلی بهبود دسترسی به مراقبتهای سلامت و برقراری نظام ارجاع، به خصوص برای جمعیت کشور در شهرهای کوچک و روستاها و بـرقـراری عدالت در بهره مندی از خدمات سلامت و افزایش پاسخگویی نظام سلامت، از طریق برنامه پزشک خانواده از سال 1384 به اجرا گذارده شد. بهترین اقدام برای پرکردن فاصله میان نظام شبکه بهداشت و حوزه درمان ارایه خدمات سطح بندی شده و اجرای نظام ارجاع است .در نظام ارجاع، سطوح ارایه مراقبتها از عمومی به تخصصی و از پیشگیری اولیه تا درمانهای پیچیده، با هدف مدیریت هزینه ها و بیماریها نظم مییابد.

نظام پزشکی خانواده براساس سطح بندی خدمات در سطوح مختلف سطح بندی میشود و از روستا تا شهر، از مراقبتهای اولیه تا خدمات پیچیده تخصصی و فوق تخصصی را عرضه میکند.

در برنامه پزشکی خانواده خدمات ارایه شده توسط نظام سلامت و حرکت بیمار برای دریافت این خدمات را در سطوح مختلفی تعریف کرده و نظام مند ساخته است. به این سازوکار نظام مند، نظام ارجاع گفته میشود

نظام ارجاع:

منظور از سطح بندی خدمات، ارایه خدمات به شکل زنجیرهای مرتبط و تکامل یابنده است تا اگر یکی از مراجعان واحد محیطی به خدمات تخصصی تری نیاز داشته باشد، واحد مذکور بتواند مراجعه کننده را به واحد ارایه کننده آن خدمت ارجاع دهد.

واحد دوم نیز درصورت لزوم مراجعه کننده را به واحدهای تخصصی بالاتر با امکانات تخصصی بیشتر برای بیمار ارجاع میدهد ،این زنجیره خدمت رسانی را نظام ارجاع می نامند.

بـا اجـــرای نـظـام ارجــــاع، هـم مـــردم بهتر راهنمایی خواهند شـد و هـم هزینه ها کنترل می شوند ، همچنین مردم از هزینه ها و تقاضاهای القایی مصون خواهند شد.

سطح بندی ارایه خدمت از طریق نظام ارجاع

سطح1 :

خدمات مراقبتهای بهداشتی اولیه فـرد و جامعه و خدمات تشخیصی و درمانی سرپایی در سطح پزشک خانواده که به وسیله مراکز و پایگاههای خدمات جامع سلامت و خانه های بهداشت و با مشارکت مردم انجام می گیرد. سطح مراقبت اولیه بهداشتی نخستین سطح تماس بین اشخاص و نظام خدمات بهداشتی است و مسؤولیت مدیریت خدمات سلامت به عهده این سطح میباشد

سطح 2 :

خدمات تشخیص و درمانی و سرپایی یا بستری تخصصی در سطح بیمارستان ، ایـن سطح به عنوان نخستین سطح ارجاع در نظام بهداشتی به کار می رود

سطح3 :

خدمات تشخیصی و درمانی و بازتوانی سرپایی یا بستری فوق تخصصی در سطح بیمارستان های قطب استان، ایـن مؤسسات نه تنها خدمات فوق تخصصی ارایه می کنند، بلکه مهارتهای برنامه ریزی و مدیریت و آموزش کارکنان تخصصی را هم برعهده دارند و علاوه بر اینها سطح سوم مراقبتهای بهداشتی اقدامهای اجرایی سطح اول را هم پشتیبانی و تکمیل می کنند.

نظام ارجاع سلامت نظامی هدفمند است که اگر به نحو صحیح اجرا شود، علاوه بر اینکه از مراجعه مکرر بیمار به پزشکان مختلف، دریافت خدمات ناقص و تکرار خدمات تشخیصی درحـوزه درمـان پیشگیری میکند، بلکه موجب کاهش هزینه های بهداشت و درمان و کاهش مصرف داروهای غیرضروری می شود، ضمن آن که تضمین کننده کیفیت ارایه خدمات درمانی نیزخواهد بود.